Budownictwo inwentarskie– budownictwo rolnicze służące produkcji zwierzęcej; obejmuje obiekty budowlane przeznaczone do chowu i hodowli zwierząt. Budownictwo inwentarskie obejmuje zarówno pojedyncze budynki inwentarskie jak i zespoły budynków inwentarskich (np. fermy) wraz z budowlami towarzyszącymi oraz same budowle towarzyszące.

Budowle towarzyszące (obiekty pomocnicze, towarzyszące) obiekty budowlane związane funkcjonalnie z innymi obiektami przeznaczonymi do bezpośredniej produkcji (np. silosy na kiszonkę, płyty obornikowe, zbiorniki na gnojowicę czy gnojówkę)

Budynek inwentarski– budowla rolnicza zawierająca pomieszczenie lub zespół pomieszczeń przeznaczonych do chowu i hodowli zwierząt oraz ewentualnie pomieszczenia pomocnicze. W zależności od gatunku zwierząt, dla których budynek jest przeznaczony, wyróżnia się: obory, chlewnie, owczarnie, stajnie, budynki dla drobiu (kurniki, brojlernie, kaczniki itp.)

Powierzchnia zabudowy- powierzchnia terenu zajęta przez budynek w stanie wykończonym. Pow. Zabudowy jest wyznaczana przez rzut pionowy krawędzi zewnętrznych budynku na powierzchnię terenu. Jest to powierzchnia, którą zajmuje budynek na działce.

Kubatura budynku– w potocznym rozumieniu „pojemność” lub „objętość” budynku. W rozumieniu prawa budowlanego kubatura oznacza objętość budynku liczoną jako iloczyn powierzchni rzutu każdej kondygnacji, mierzonej po zewnętrznym obrysie ścian i wysokości danej kondygnacji. Objętość mierzona w m3.

Układ funkcjonalny budynku– rozwiązanie przestrzenne określają rozmieszczenie pomieszczeń produkcyjnych, stanowisk, ciągów funkcjonalnych i pomieszczeń pomocniczych w budynku.

Korytarz w budynku inwentarskim– wydzielona funkcjonalnie i przestrzennie część pomieszczenia o kształcie wydłużonym, przeznaczona do określonego rodzaju funkcji zgodnie z programem technologiczno-użytkowym. Rozróżnia się korytarze przepędowe, paszowe, gnojowe, czy spacerowe.

Korytarz paszowy- rodzaj korytarza służącego do dostarczania i zadawania paszy zwierzętom. W zależności od sposobu zadawania paszy powinien posiadać szerokość od 150 do 500cm,

Korytarz gnojowy– rodzaj korytarza przeznaczonego do usuwania odchodów zwierząt oraz do przepędzania zwierząt. Wykorzystywane jest również do przemieszczania się osób wykonujących dój.

Korytarz gnojowo-spacerowy– rodzaj korytarza przeznaczonego dla  bydła, usytuowany wzdłuż stanowisk boksowych lub kombiboksowych, umożliwiający zwierzętom swobodne poruszanie się w obrębie stada.

Stanowisko– powierzchnia w budynku inwentarskim przeznaczona dla jednego zwierzęcia. Wyróżniamy następujące stanowiska:

• Wolne (boksy, kombiboksy)
• Z uwięzią ( minimalna powierzchnia dla krowy i jałówki powyżej 7 m-ca ciąży to 180×110)

Ponadto mogą być stanowiska o specjalnym przeznaczeniu (porodówki – minimum 8-10m2 na krowę, zabiegowe)

Kojec- wydzielona powierzchnia budynku inwentarskiego, ogrodzona z 4stron przegrodami stałymi lub przenośnymi, przeznaczona do utrzymywania jednego zwierzęcia (kojec pojedynczy) lub grupy zwierząt (kojec grupowy)

Boks legowiskowy– rodzaj stanowiska ograniczonego trzema przegrodami pionowymi, przeznaczonego do wypoczynku bydła. Boksy legowiskowe stosowane są w wolnostanowiskowych chowie krów, jałówek i zwykle nazywane są stanowiskami boksowymi. Minimalna powierzchnia legowiska dla krowy i jałówki powyżej 7 m-ca ciąży to 210×110

Kanał gnojowy– zagłębienie części powierzchni korytarza gnojowego, przeznaczana do zbierania odchodów zwierzęcych i usuwania ich na zewnątrz budynku.

Kanał gnojowicowy– zagłębienie pod korytarzem gnojowym lub pod kojcami zwierząt, służące do zbierania i odprowadzania odchodów zwierzęcych (gnojowicy). Kanały gnojowicowe przykryte są rusztem lub podłogą stanowiskową.

Ruszt– rodzaj ażurowego przykrycia kanałów, w których powierzchnia elementów pełnych (beleczek) jest mniejsza od powierzchni szczelin.

Podłoga szczelinowa– rodzaj połogi ażurowej (z otworami), w której powierzchnia elementów pełnych jest większa od powierzchni szczelin. Szerokość powierzchni stąpania 10-15cm. Podłogi szczelinowe stosuje się w kojcach dla niektórych kategorii zwierząt oraz w korytarzach komunikacyjnych.

Zbiornik na gnojowicę– budowla przeznaczona do okresowego magazynowania gnojowicy. Rozróżnia się zbiorniki podziemne, częściowo zagłębione i naziemne. Zbiorniki naziemne i częściowo zagłębione są z reguły zbiornikami otwartymi, zbiorniki podziemne są zakryte.

Zbiornik na gnojówkę– budowla przeznaczona do okresowego magazynowania gnojówki. Zbiorniki na gnojówkę są najczęściej podziemne, przykryte, przejezdne i są bezpośrednio związane z budynkiem inwentarskim.

Płyta obornikowa (gnojowa)- utwardzona i szczelna powierzchnia, ograniczona ścianami lub bez ścian, przeznaczona do składowania i przechowywania obornika, zaopatrzona w instalację odprowadzającą wody gnojowe i opadowe z płyty szczelnego zbiornika.

Obszar paszowy– to obszar z którego krowy pobierają paszę. Znajduje się wzdłuż korytarza paszowego. Obszar paszowy może być z podłogą szczelinową lub pełną.

Drabiny paszowe – wykorzystywane są w oborach wolnostanowiskowych. Zastosowanie ich ma na celu oddzielenie zwierząt od stołu paszowego (gdzie zadawana jest pasza) od strefy obszaru paszowego, czy legowiskowo-spacerowego. Drabiny te umożliwiają stały dostęp paszy i wykluczają rywalizację zwierząt. Dzięki tym drabinkom zwierzę nie ma możliwości zabrudzenia spożywanej paszy.

Wyróżniamy drabiny paszowe:

• Skośne – oddzielają stół paszowy od strefy obszaru paszowego. Są montowane do słupów podporowych konstrukcji nośnych obory lub słupów montażowych.
• Zatrzaskowe- służą do czasowego unieruchomienia bydła przy korytarzu paszowym lub całkowitemu zablokowaniu dostępu do paszy.

Obszar wypoczynkowy– obszar przeznaczony do wypoczynku (leżenia) zwierząt. Najczęściej jest zaścielony grubą warstwą ściółki.

Obora wolnostanowiskowa to budynek, w którym krowy utrzymywane grupowo mogą się swobodnie przemieszczać. W każdej oborze tego typu są wydzielone strefy legowiskowa, paszowa i gnojowa. W zależności od strefy wypoczynkowej wyróżnia się boksy, kombiboksy, głęboką ściółkę lub kojec samoczyszczący ze spadkiem.

W oborach wolnostanowiskowych legowiska muszą umożliwić kładzenie się i wstawanie we właściwy sposób dla krów. Liczba stanowisk musi odpowiadać liczbie zwierząt, jeżeli nie jest spełniony ten warunek, słabsze osobniki są wypierane przez silniejsze i niedopuszczane do stanowisk legowiskowych. Obora wolnostanowiskowa z głęboką ściółką dzielona jest na dwie części: legowiskową i żywieniową. Ta ostatnia część (3-3,5 m) powinna być oddzielona od części legowiskowej stopniami. Powierzchnie legowiska należy dopasować do ilości sztuk trzymanych w stadzie, na jedno zwierze musi przypadać około 5 m² legowiska, zużycie ściółki przy takim utrzymaniu kształtuje się w granicy 8 kg na sztukę w czasie doby. Zamiast ściółki stosowane są też podłogi rusztowe, ale te z kolei zwiększają punktowe obciążenie racic.
W oborach wolnostanowiskowych boksowych są indywidualne boksy odpowiadające ilości zwierząt. Boksy należy tak dopasować, żeby zwierzęta mogły się swobodnie poruszać. Podłoże może być ściółkowe lub bezściółkowe, gdzie ściółkę zastępuje się materacem z tworzyw sztucznych. W oborach wolnostanowiskowych boksowych zużycie ściółki wynosi do 1 kg na sztukę w ciągu doby. Przy kombiboksach karmienie odbywa się na stanowisku legowiskowym. Po obu stronach korytarza paszowego przylegają kombiboksy, ich wymiary należy dopasować do wielkości zwierząt: 110-120 cm*170-180 cm.

Wady obór wolnostanowiskowych:

-konieczność usuwania zwierzętom rogów dla bezpieczeństwa zwierząt i obsługi,

-istnieją lepsze warunki do szerzenia się chorób skórnych,

-częstsze występowanie urazów kończyn ze względu na twardą podłogę korytarzy spacerowych i dopędowych (wybiegów).

Cechy obór wolnostanowiskowych z głęboką ściółką:

-warstwa głębokiej ściółki bez wydzielonych indywidualnych obszarów wypoczynkowych,

-zalecany obszar paszowy poza obszarem głębokiej ściółki

Zalety obór z głęboką ściółką:

• Ciepły i wygodny obszar wypoczynkowy,
• Naturalne sposoby kładzenia się i wstawania krów
• Niska częstotliwość poślizgów i urazów nóg
• Dłuższe przebywanie krów w pozycji leżącej

Wady obór z głęboką ściółką:

• Duże zużycie ściółki
• Duże nakłady pracy przy ścieleniu, usuwaniu obornika i czyszczeniu zwierząt
• Częste brudzenie się krów odchodami
• Konieczność obcinania racic

Obory z boksami paszowymi (kombiboksy) – pełnią podwójną funkcję: obszaru paszowego i obszaru wypoczynkowego dla poszczególnych krów. Kojce przedzielone są przegrodami w celu ochrony zwierząt i zaspokajania ich potrzeby dystansu indywidualnego.

Obora uwięziona (stanowiskowa) – jest to budynek w którym każde zwierzę ma swoje stanowisko (min.110szerx18O dł.), przy którym ma stały dostęp do paszy i wody ( jedno poidło na 2szt.) Uwięź powinna umożliwić ruch krowy do przodu, swobodny ruch przy wstawaniu, kładzeniu się i cofaniu. Długość uwięzi musi zmuszać w czasie leżenia zwierzę do trzymania łba nad żłobem. Ten system utrzymania bydła jest dobrym rozwiązaniem, jeśli mamy ograniczoną powierzchnię na budynek, oraz stado nie większe niż 30szt. – w przypadku większego stada koszty wybudowania obory wolnostanowiskowej są mniejsze.

Podczas projektowania konstrukcji płyty obornikowej należy wziąć pod uwagę:

• Obciążenie płyty obornikowej wynikające z ruchu pojazdów i składowanego na niej materiału
• Warunki gruntowo-wodne i w razie konieczności przewidzieć metodę ulepszenia podłoża
• Dobór konstrukcji płyty zależnie od jej obciążenia
• Zaprojektowanie i wytworzenie odpowiedniej mieszanki betonowej

Etapy budowy płyty obornikowej:

1. Roboty ziemne- podczas robót ziemnych na wstępie należy zdjąć wartościową wierzchnią warstwę gleby – humusu grubości 15-25cm
2. Podbudowa z piasku – celem uniknięcia wysadzin zamarzniętego gruntu, wskazanym jest wykonać podbudowę pod płytę grubości ok.25 cm z piasku płukanego, ubitego warstwami.
3. Kanalizacja – Zanim przystąpimy do betonowania podbudowy pod płytę obornikową, należy wykonać fragment kanalizacji łączącej płytę ze zbiornikiem. Kanalizację wykonujemy z rury kamionkowej lub PCV o śr.minimum 160mm i spadku w kierunku zbiornika minimum 5%. Im większy spadek, tym większa gwarancja drożności rurociągu.
4. Podbudowa betonowa B15 (C12/15) pod płytę konstrukcyjną – stanowi beton klasy C12/15 (B15) o grubości około 12cm ułożony na wcześniej wykonaną podsypkę z ubitego piasku.
5. Izolacja i zbrojenie płyty konstrukcyjnej – po ułożeniu izolacji poziomej z folii lub papy montujemy zbrojenie płyty głównej. O ile projektant nie zleci inaczej, zbrojenie krzyżowe o rozstawie prętów co 25cm jest wystarczające. Po zmontowaniu zbrojenia ustawiamy je na podkładkach dystansowych, zalecana ilość podkładek to 4-6szt/m2.
6. Płyta konstrukcyjna – Minimalna grubość płyty żelbetowej to 17cm, a klasa betonu nie mniejsza niż C30/37. Najlepszym wyjściem jest zamówienie betonu w betoniarni, wtedy mamy pewność, co do jakości i jednolitości betonu. Musimy pamiętać o spadkach płaszczyzny płyty 1-2%/m w kierunku kanalizacji.
7. Ścianki oporowe – pionowe, okalające płytę wykonujemy po dostatecznym stwardnieniu płyty. Optymalna grubość ścianki oporowej wynosi 20-25cm, grubość ta zapewni nam zachowanie otuliny zbrojenia betonem grubości min.5cm.
8. Dylatacje – ze względu, ze płyta betonowa zmienia swoje wymiary liniowe w trakcie swojego twardnienia, koniecznym jest wykonanie szczelin dylatacyjnych poprzecznych. Jeśli nie wykonamy tej czynności, beton samoistnie popęka powodując uszkodzenia konstrukcji płyty. Szczeliny w nawierzchni płyty wykonujemy do 1/3 wysokości przekroju (jej grubości) poprzez nacięcie piłą diamentową.

Błędy popełniane przy budowie płyty i projektowaniu płyty obornikowej:

• Zbyt małą powierzchnia płyty
• Zła lokalizacja (trudny dojazd)
• Brak ścianek oporowych
• Nieszczelności płyty i ścianek oporowych
• Ścianka oporowa w złym miejscu