Celem pracy hodowlanej jest uzyskanie potomstwa lepszego od pokolenia rodzicielskiego, co daje poprawę genetyczną populacji. Selekcja jest metodą umożliwiająca uzyskanie tego efektu. Dzieli ona populację na dwie części – na dwie grupy – dobrą i złą – dobrą spełniającą kryteria postawione przez hodowcę i złą przeznaczoną do brakowania, eliminacji.

Skuteczna selekcja polega na wyborze najlepszych genetycznie zwierząt na rodziców następnych pokoleń. W wyniku przeprowadzonej pozytywnie selekcji pokolenie potomne będzie lepsze od pokolenia rodzicielskiego. Przy selekcji musimy pamiętać o tym, która strona czy mateczna czy ojcowska przekazuje dane cechy.

Możemy wyróżnić trzy rodzaje selekcji:

• selekcję stabilizującą
• selekcję kierunkową
• selekcję różnicującą

Selekcja stabilizująca – polega na krzyżowaniu zbliżonych do średniej genotypów i brakowaniu genotypów ekstremalnych . Ewentualnie krzyżujemy same ekstremalne genotypy. Hodowca uznaje, że poziom cech w stadzie jest wystarczający i postanawia te cechy utrwalać. W przypadku hodowli zwierząt i programów hodowlanych mamy tu do czynienia z programami doskonalenia i zachowawczymi.

Selekcja kierunkowa – selekcjonowane genotypy wyróżniają się w jednym kierunku, osobniki mają wysokie lub niskie wskaźniki cech. Cechy określone przez hodowcę, są pod stałbym naciskiem selekcyjnym. Wyznaczanie dla danego stada określonych kierunków selekcji jest sprawą najważniejszą. Hodowca dąży do wzrostu danej cechy, danych cech.

Selekcja różnicująca – selekcjonowane są ekstremalne genotypy. Małe z małymi, duże z dużymi. Z hodowli eliminowane są osobniki o wartościach pośrednich.

Selekcja może być prowadzona w kierunku jednej lub kilku cech. Należy pamiętać, że większość genów ma działanie plejotropowe. Selekcja w kierunku jednej cechy wpływa na inne. Zmienność tych cech możemy przewidywać na podstawie współczynnika korelacji genetycznej.

Korelacja genetyczna jest zależnością polegającą na oddziaływaniu genów na dwie różne cechy. Korelacja genetyczna mierzy siłę zależności między wartościami hodowlanymi na dwie różne cechy. Jej wartości mieszczą się w przedziale od -1 do 1.

(+) wydajność mleka (+) wzrost białka

(-) cechy produkcyjne (-) płodność

Znajomość korelacji genetycznych ma znaczący wpływ na kształtowanie indeksów selekcyjnych.

Selekcja może prowadzić w kierunku doskonalenia jednej lub kilku cech. Możemy mówić o selekcji:

• tandemowej
• niezależnych poziomów brakowania
• na indeks selekcyjny

Przy SELEKCJI TANDEMOWEJ cechy doskonalone są po kolej. Doskonalimy cechę A, później B itd.. Program doskonalenia rozkłada się na lata.

Selekcja NIEZALEŻNYCH POZIOMÓW BRAKOWANIA prowadzona jest na zasadzie minimalnych wymagań dla każdej z cech.

– wysokość krowy w kłębie > 130

– wydajność mleka > 5000l

– zawartość tłuszczu w mleku > 4%

Metoda selekcji na postawie indeksu selekcyjnego, polega na wyborze cech, które będą uwzględnianie w selekcji i nadaniu im znaczenia ekonomicznego.

Indeks selekcyjny to metoda łączenia różnych źródeł informacji w jedną wartość zgodnie z teorią indeksu selekcyjnego. Łączeniom mogą podlegać zarówno informacje o wartościach hodowlanych jak i wartościach fenotypowych. Przy rozsądnej selekcji na kilka cech najlepsza jest ta metoda, a po niej metoda niezależnych poziomów brakowania.

Ze względu na reakcję populacji na selekcję wyróżniamy selekcję pośrednią i bezpośrednią.

Selekcja bezpośrednia – na podstawie wartości cech doskonalonych

Selekcja pośrednia – na podstawie poziomu cech skorelowanych z cechą doskonaloną

Według znawców hodowli maksymalna liczba cech doskonalonych nie powinna przekroczyć 5-6 . Przekroczenie uniemożliwia uzyskanie pozytywnych wyników.

Celem pracy hodowlanej jest osiągnięcie postępu hodowlanego. Miarą skuteczności selekcji jest właśnie postęp hodowlany.

Postęp hodowlany – różnica między średnią wartością cech pokolenia populacji potomnej w porównaniu ze średnią wartością cech pokolenia rodzicielskiego.

Wartość postępu hodowlanego ΔG jest zależna od:

• dokładności oceny wartości hodowlanej
• intensywności selekcji
• zmienności genetycznej

Wpływ na wielkość postępu hodowlanego ma zmienność genetyczna a w szczególności odziedziczalność danej cechy, cech.

Na intensywność selekcji ma wpływ:

• szybkość rotacji pokoleń
• zmienność genetyczna stada
• plenność zwierząt
• liczba uwzględnionych cech w selekcji
• rodzaj produkcji

Należy też wspomnieć, że wzrost cech na podstawie poprawy warunków środowiskowych nie jest postępem genetycznym.

Selekcja:

• naturalna
• zootechniczna