Czynniki decydujące o sukcesie rozrodu bydła:

• wiek krycia
• metoda krycia
• wykrywanie rui
• rasa, dobór osobników
• stan zdrowia, metody utrzymania
• dojrzałość rozrodcza – a nie płciowa, płodność buhajów
• higiena przy kryciu

Metody rozmnażania:

• naturalne – krycie z ręki, haremowe i wolne
• sztuczne – inseminacja, embriotransfer

Wiek krycia – jałówki charakteryzują się największą płodnością, płodność krów wieloródek spada wraz z kolejnymi laktacjami

Metoda krycia – metody krycia u bydła możemy podzielić na naturalne i sztuczne. Najskuteczniejsze są metody naturalne, ale najczęściej wykorzystywana jest inseminacja. Naturalne metody mimo, że są najskuteczniejsze związane są z dużym ryzykiem, jakie stwarzają buhaje w okresie rozrodu. Agresja buhajów wielokrotnie uniemożliwiała prawidłowe funkcjonowanie zespołu pracującego w gospodarstwie. Stanowiła też zagrożenie dla osobników w stadzie.

Skuteczność inseminacji wynosi około 50%. Ale inseminacja:

• umożliwia wykorzystanie najlepszych reproduktorów
• eliminuje występowanie chorób przy kryciu
• umożliwia dzięki możliwości mrożenia nasienia testowanie buhajów
• zmniejsza liczbę reproduktorów
• umożliwia dokładny dobór par rodzicielskich
• umożliwia długoletnie przechowywanie nasienia po wybitnych reproduktorach

Umiejętności inseminatorów to bardzo ważny czynnik decydujący o sukcesie tego procesu. Odpowiednie techniki wykonania zabiegu determinują jego sukces. Do głównych problemów związanych z inseminacją krów jest właściwe umiejscowienie nasienia w odpowiednim miejscu układu rozrodczego krowy – czyli w trzonie macicy. W przeprowadzonych w ostatnich latach badaniach okazało się, że 61% inseminatorów popełnia w tym miejscu błąd. Dlatego bardzo ważne są ciągłe kursy i szkolenia dla inseminatorów.

Wykrywanie rui – wykrywanie rui jest momentem krytycznym dla skuteczności reprodukcji. Czynność ta należy do najbardziej frustrujących prac wykonywanych przez hodowców bydła. Uważa się, że 50% rui w warunkach Polski jest niewykrywana.

Ruję należy wykrywać rano przed dojem, wczesnym popołudniem i wieczorem. Czas obserwacji stada powinien wynosić od 20 do 30 minut. Najbardziej charakterystyczną cechą jest wzmożona aktywność krów czy tam jałówek.

Działania związane z rozrodem podejmujemy od 12 do 18 godzin od wykrycia rui. Prawie wszystkie krowy wchodzą w cykl płciowy do 50 dnia po wycieleniu.

Czas rui to 6-8 godzin, pierwiastki do 11 godzin.

Metody wykrywania rui:

• kalendarze rujowe
• wykrywanie hormonalne

CZAS CIĄŻY 277-290 DNI U KRÓW

WIEK PIERWSZEGO WYCIELENIA KRÓW – 24-27 MIESIĄC ŻYCIA JAŁOWICY

Rasa – dobór osobników – wybierane są z reguły osobniki z ras o wysokiej mleczności, bądź o wysokich walorach technologicznych mięsa przy utrzymaniu mięsnym.

Stan zdrowia, metody utrzymania – stres – zmiany zachowania się krów w trakcie rui uzależnione są od rodzaju powierzchni na jakich przebywają. Krowy przebywające na twardych, śliskich nawierzchniach w porównaniu z przebywającymi na powierzchniach elastycznych objawiają dwukrotnie rzadziej odruch tolerancji i gorzej znoszą czas rui.

Temperatura otoczenia – stres cieplny – objawy stresu cieplnego u bydła to szybki oddech, obfite pocenie się, otwarty pysk , dyszenie , język na zewnątrz. Obserwujemy spadek poboru suchej masy w paszach, spadek wydajności mleka i wzrost zużycia wody. Temperatura w odbytnicy > 39,5 st. C

Dojrzałość płciowa, rozrodcza – płodność buhajów – dojrzałość płciowa, czyli zdolność organizmu do wytwarzania gamet w przypadku jałówek to 6-8 miesiąc życia – w zależności od rasy. Buhaj 8-10 miesięcy życia potrzebuje do zawarcia bliższej znajomości z jałówką i przekazania jej swojego nasienia.

Dojrzałość rozpłodowa jałówek to wiek 14-18 miesięcy , wysokość w kłębie powyżej 125 cm, oraz masa 75% dojrzałej krowy. Czas skutecznego zapłodnienia to 45-100 dzień po wycieleniu.

Dobór buhaja:

• potencjał genetyczny
• cechy funkcjonalne
• ocena pogłowia
• typ budowy

Przy inseminacji bardzo ważne jest odpowiednie rozrzedzenie nasienia.