Podstawowym celem w użytkowaniu rozpłodowym bydła jest maksymalne wczesne pierwsze wycielenie krów pierwiastek oraz jedno wycielenie krowy w ciągu roku. Czas skutecznego zapłodnienia u krów wieloródek obejmuje okres od 45 do 100 dnia po wycieleniu, jest to zatem 55 dni, na których przełomie krowa osiąga przeciętnie 2,5 cykle płciowe. Współcześnie w zapładnianiu krów stosuje się właściwie dwie metody – inseminację i krycie naturalne .

Skuteczność zapładniania u bydła jest kluczowym czynnikiem decydującym o efektywności ekonomicznej zarówno przy produkcji mleka jak i przy użytkowaniu mięsnym.

Przy obecnym stanie wiedzy wiadomo, że osiąganie 100% skuteczności reprodukcyjnej jest nierealne. Wobec stwierdzonej niskiej skuteczności rozrodu u bydła stosuje się wiele biotechnik mających na celu zwiększenie efektywności reprodukcji. Do najczęściej spotykanych należą : synchronizacja rui, seksowanie plemników i przenoszenie zarodków – embriotransfer.

O efektywności rozpłodowej bydła decyduje:

• jakość nasienia

• prawidłowe wykrycie rui
• wiek krowy , wiek byka
• żywienie
• dobrostan stada

–

Znaczenie użytkowania rozpłodowego może być rozpatrywane w trzech aspektach: biologiczny – utrzymania gatunku, produkcyjny – mleczność krów wiąże się z rozrodem, ponieważ regulowana jest przez zbliżony układ hormonalny, – trzeci aspekt to aspekt selekcyjny – doskonalenie bydła przez rozród i krzyżowanie.

Krowa może urodzić jedno ciele rocznie, dlatego reprodukcja bydła jest mało wydajna. Tępo postępu genetycznego w obrębie gatunku jest relatywnie powolne.

Harmonogram wycieleń u krów:

• wycielenie wiosenne – naśladuje naturalną sytuację – okres zasobności w paszę – relatywnie tanich- system stosowany w rejonach gdzie można zapewnić długi okres żywienia pastwiskowego
• wycielenie jesienne – krowy we wczesnej laktacji są karmione konserwowanymi paszami, suplementowane paszami treściwymi. Podajemy pasze wysokiej jakości. Wycielenia jesienne umożliwiają produkcję mleka w okresie ich wysokich cen.
• wycielenia letnie – system nie stosowany, ze względu na problemy z dostępem do pasz.

Metody rozmnażania bydła

• krycie naturalne : haremowe, wolne , z ręki
• inseminacja

Czas skutecznego zapłodnienia u krów obejmuje okres od 45 do 100 dnia po wycieleniu.

Najważniejszymi elementami cyklu reprodukcyjnego u bydła są:

• okres międzywycieleniowy – obejmuje liczbę dni między wycieleniami
• okres międzyciążowy – okres między wcieleniem a zapłodnieniem krów – 155 dni,
• okres spoczynku – okres po wycieleniu, krowy nie wchodzą w cykl płciowy
• okres aktywnej inseminacji – czas w którym następuje zapłodnienie, po wycieleniu

Najbardziej popularny jest cykl obejmujący 155 dniowy okres międzyciążowy i 375 dniową laktację. Przy tym założeniu najważniejszym elementem związanym z rozrodem krów, jest podjęcie działań reprodukcyjnych od 12 do 18 godzin od wykrycia rui.

Około 25% stad korzysta z rozrodu naturalnego i posiada własne buhaje rozpłodowe. Taki sposób jest o wiele droższy niż korzystanie z inseminacji. Związane jest to ze stwarzaniem niebezpieczeństwa dla osób obsługujących stado. Buhaje rozpłodowe bywają często agresywne. Wykorzystywanie naturalnego zapłodnienia w przypadku bydła prowadzi do wzrostu efektywności.

W reprodukcji naturalnej preferowane powinny być buhaje młode, mniejszego kalibru bo są łatwiejsze w utrzymaniu. Buhaje o masie poniżej 500kg powinny kryć tylko jałówki, mogą one przebywać we wspólnych pomieszczeniach w okresie dojrzałości hodowlanej .

Inseminacja krów zalety:

• możliwość wykorzystania najlepszych reproduktorów. Z jednego pobrania 500 porcji nasienia
• wyeliminowanie chorób krycia
• umożliwienie, dzięki konserwacji nasienia testowania buhajów
• zmiejszenie liczby reproduktorów
• możliwość stosowania doboru indywidualnego par rodzicielskich w stadzie
• nieograniczony czas przechowywania nasienia

Inseminacja wady:

• wykrywanie rui jest poważnym probemem – problem w określeniu własciwego stadium cyklu płciowego
• brak umiejętności technicznych insemintatorów
• spadek ilości buhajów w hodowli – dochód ze sprzedaży buhajów spada

Ruja u krów

Prawie wszystkie krowy wchodzą w cykl płciowy do 50 dnia po wycieleniu. Znakiem gotowości do krycia jest tzw. odruch tolerancji tzw. „stojąca ruja”. Jej długość u przeciętnej krowy wynosi zaledwie 4-6 sekund. ( 1,5min /h)

Czas rui – 6-8 godzin – pierwiastki 11 godzin

Cicha ruja – niedobór energii na początku laktacji . 35% krów.

Metody wykrywania rui:

• kalendarze rujowe
• wykrywacze z pojemnikami barwiącymi

Czas trwania ciązy u bydła – 277 do 290 dni.

Wiek pierwszego wycielenia 24-27 miesiąc życia jałowicy.

Nowoczesne biotechniki w rozrodzie bydła:

• inseminacja
• przenoszenie zarodków – embiotransfer _ET
• synchronizacja rui
• oznaczanie płci na poziomie gamet i zarodków – seksowanie plemników
• klonowanie
• wczesne diagnozowanie ciąży
• zwierzęta transgeniczne

EMBRIOTRANSFER – stosuje się od 1970 roku ( prof. Gulinski zródło) . w skali świata 500 tyś zarodków rocznie przenosi się, – wysokie wartości hodowlane cieląt, poprawa wartości hodowlanej zwierząt,

Synchronizacja rui – PG prostaglandyna – zanik ciałka żółtego – po kilku dniach wystąpienie rui i owulacji

Wczesne diagnozowanie ciąży – USG